Tempelieren onderzoek in Nederland

International commemoration of Jacques de Molay

 

Paris, March 18, 2014.

 

A large number of researchers, interested people and groups (some of them dressed like templars) arrived during the day of March 18, on the former isle Ile aux Juifs (Seine) in Paris. They all paid their respect around the plaque which marks the spot where exactly 700 years ago (March 18, 1314) the last master of the templars died at the stake. There were some short speeches and flowers and garlands were left on the spot. On behalf of S.H.A. Jean Roefstra joined this commemoration as a representative of the Netherlands in the international research of the templars. The atmosphere was very friendly and modest. It was an impressing experience to meet so many interested and colleagues from around the world, people who all wanted to be there at that moment. There was a very impressive speech which memorated the events of March 18, 1314. This was unfortunately disturbed by the French police, which had been there all day in fear of groups that had bad meanings. Luckily this didn’t happen, also because some French researches surveilled (among them Jean Luc Chaumeil, research journalist).

 

Sporen van de Tempeliers in Nederland?

 

Nederland loopt ver achter qua onderzoek in Europa naar sporen van de orde der Tempeliers. Lange tijd heeft de overtuiging geheerst dat zij – op een enkel voorbeeld na in Brabant – niet aanwezig zijn geweest in ons land.

 

Jean Roefstra (SHA) en Ben Brus (zie ook de website: www.tempelieren.nl) zijn echter al jaren drukdoende met diepgaand onderzoek naar sporen van de Tempeliers en hebben daarin al de nodige bewijzen van hun aanwezigheid aangevoerd.

 

Beide onderzoekers hebben zich aangesloten bij de groep internationale deskundigen op het gebied van onderzoek naar de Tempeliers rondom Jan Hosten. Diens publicatie: De Tempeliers, De Tempelorde tijdens de kruistochten en in de Lage Landen uit 2006, is een publicatie die eenieder die zich met de Tempeliers bezighoudt niet mag missen.

SHA in Villers le Temple

 

In het kader van verkennend onderzoek werd een bezoek gebracht aan de nog steeds bestaande, voormalige commanderij van de Tempeliers in Villers-Le-Temple in België. Veel van het complex is uitstekend bewaard gebleven. Niet alleen de bovengrondse delen, maar ook ondergronds is nog veel intact. Opvallend waren de vele (ondergrondse) gangen, deels in een ver verleden dicht geworpen en dicht gemetseld. De huidige eigenaar liet tal van sporen, vondsten en gegevens zien. Interessant zijn de vele bouwsporen die overal op het terrein te vinden zijn en die uit verschillende perioden dateren. Op het terrein en in de gangen werden verschillende losse vondsten gedaan tijdens het bezoek: 12e- en vroeg 13e eeuwse fragmenten aardewerk.
 

Bekend is dat de commanderij is gesticht in de 13e eeuw door Gerard de Villers die nabij zijn (nog bestaande) kasteel had. De eigenaar sprak zijn zorg uit dat hier nooit -voor zover hij wist- een bouwhistorisch of archeologisch onderzoek heeft plaatsgevonden. Deze wens is voorgelegd bij de Belgische collega’s van de Vereniging voor de Studie over de Tempeliers en de Hospitaalridders (VSTH).

 

Floris V te linken aan Parijs?

 


In Parijs (Frankrijk) werden de afgelopen twee jaar de opgravingen gevolgd van het verdwenen hoofdkwartier van de Tempeliers in de wijk Temple. De opgravingen vinden plaats in het kader van de herbestemming van de 19e eeuwse markt Carreaux-du-Temple. Het is uniek om sporen uit het verre verleden van de tempeliers te kunnen bezoeken. De opgravingen leveren veel sporen op ter plaatse van de middeleeuwse kerk van de tempeliers (later Sint Jansorde) in het enorme complex van de tempeliers dat destijds een staat in een staat werd genoemd.
 
Nabij de opgraving stond ooit de ‘beruchte’ Tour du Temple, waarin de schatmeester huisde. Eén daarvan tekende in 1287 aan dat twee ridders waren teruggekeerd van een bezoek aan graaf Floris V van Holland. Het is nog steeds onbekend welk doel dit had, maar gedacht moet worden aan de reeks dwangburchten die Floris V liet bouwen in West Friesland. Hiermee moeten gigantische uitgaven gemoeid zijn geweest. Een lening bij de bank van de Tempeliers ligt binnen de mogelijkheden. Veel onderzoek werd weer verricht in het Archives Nationales Paris. In dit archief zijn veel stukken te vinden die aantonen dat de Tempeliers in Nederland bezittingen hadden. Het ligt in de bedoeling om komende jaren artikelen te publiceren.
Zie ook: een video op dailymotion.com

 

Nieuws

door Jan Butter

 

Heemskerk – Om de Orde van de Tempeliers hangt een zweem van geheimzinnigheid, zeker in Nederland. Menig geleerde betwijfelt dat de ridderorde in Nederland heeft bestaan. De Heemskerkse onderzoeker Jean Roefstra beweert van wel. Wellicht waren ze in zijn eigen woonplaats. Daar is een mysterieus graf.

 

Jean Roefstra, archeoloog, geldt als de Tempelierkenner in Nederland. Hij schreef op uitnodiging mee aan het pas verschenen boek Militiae Christi, een voortvloeisel van een internationaal congres in Belgie in 2008. Daar was hij de enige Nederlandse spreker. Hij bevond zich tussen het creme de la creme, zegt hijzelf. De Heemskerker was zeer vereerd.

 

Natuurlijk zijn de Tempeliers hier geweest, aldus Roefstra. ,,De orde was vooral een Franse aangelegenheid, maar reikte tot in Noord-Europa. Het zou raar zijn als ons land is overgeslagen. Toch, de wetenschap wil er niet aan. Het ontbreekt aan onderzoek, men staat er niet open voor. Zo is er ook weinig aandacht voor de kruistochten. Terwijl er genoeg hebben meegedaan, onder wie Banjaert en Van Egmond.”Ketters Hij heeft een vermoeden waarom. Nadat de Tempelorde in 1312 is opgeheven, zijn de sporen grondig uitgewist. Zo ging dat met ketters. Gevolg: een gebrek aan bronnen. De orde staat nog altijd in een kwaad daglicht, te meer omdat sommige lieden de Tempeliers misbruiken voor hun extreme hersenkronkels. Met als dieptepunt de moordpartij in de zomer in Noorwegen. Voorop staat dat Roefstra hiermee niets te maken heeft. ,,Het heeft ook niets met de Tempeliers te maken. Maar ik heb er wel last van.”

 

Roefstra is gefascineerd door de Tempeliers. ,,Het is een ongelooflijke geschiedenis. De Tempeliers werden ontstellend rijk en machtig. Later zijn ze vernietigd. Ongetwijfeld vanwege hun vele bezittingen. De Franse koning Filips de Schone had daar zijn oog op laten vallen. Wat is een effectief middel om iemand uit de weg te ruimen? Beschuldig hem van ketterij en hij is hopeloos verloren.” ,,Het was een smerig spelletje, een web van intriges. Ze waren kansloos. Duizenden Tempeliers zijn gemarteld. Veel martelmethoden zijn destijds uitgevonden. Ze belandden op de brandstapel of stierven tijdens hun verhoor. Ze waren vechtersbazen, ja. Maar ze vochten niet tegen christenen, dat was tegen hun regels. Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Dat heeft mij altijd beziggehouden.” De Tempeliers waren wel degelijk in Nederland, vooral in het zuiden, zegt Roefstra. Maar wellicht ook in zijn eigen woonplaats Heemskerk, waar de Orde van Sint Jan een vestiging had. Zijn theorie is dat de Tempeliers hier voor de Johannieters waren. Compleet met een uithof van waaruit zij hun bezittingen in de regio bestierden. Want daar ging het om. De missies in het heilige land kostten handenvol geld en dat geld kwam van de opbrengsten van de landerijen. In 2006 was er een kleine archeologische opgraving op het Burgemeester Nielenplein, op de plek van het restaurant In de Kas. Daaronder liggen de fundamenten van de uithof van de Orde van Sint Jan. Dat was al lang bekend. Onder de fundamenten stuitten de onderzoekers op de resten van een nog ouder en zwaarder dertiende eeuws gebouw. Wat is dat?

 

,,Een docent zei mij eens: ‘Kijk op kaarten naar plekken waar geen tienden, belasting, werd geheven en ga daar zoeken’. Want de Tempeliers zijn hiervan vrijgesteld. Ik heb in Heemskerk drie plekken gevonden, vlak bij elkaar. De dorpskerk, de uithof van Sint Jan aan de Deutzstraat en pal aan de overkant waar in de middeleeuwen een zware toren stond. Daar is nu de slaapwinkel van Zuidervaart.”Graf Intrigerend is een bakstenen graf net naast de kerk, onder de huidige consistorie. Het graf, aangetroffen bij een onderzoek in de jaren zeventig, is met rode kruizen beschilderd. ,,Zoiets vind je zelden. Het is duidelijk dertiende eeuw. Men nam altijd aan dat het van een Jansheer was, maar dat kan niet. Zij zaten hier toen nog niet. Het moet een belangrijk persoon zijn geweest. Wie weet een Tempelier.” Aanwijzingen ja, bewijzen nee. Jean Roefstra houdt er rekening mee dat de Tempeliers in het oude dorp hebben gezeten. ,,Het is opvallend dat de Orde van Sint Jan voor 1312 hier niet zo heel veel bezittingen had en kort daarna juist wel. Dat kan toeval zijn. Het kan ook dat de Johannieters het Tempelierbezit hebben overgenomen. Dat is op grote schaal gebeurd.” ,,Het oude Heemskerk staat te boek als een klein, eenvoudig dorp. Toch is hier wat bijzonders aan de hand geweest. De kerk is opvallend groot voor de weinige bewoners van toen. Ik wil het niet groter maken dan het is. Ik verwacht ook niet dat hier een van de grote strijders heeft gewoond. Eerder een dienstman, hooguit een oudgediende ridder. Namen ontbreken. Er moeten nog heel veel akten zijn. Binnen enkele jaren hoop ik meer te vinden.”

 

Bron NHD 30-11-2011

Info & links

 

De eerste uitgave van de Vereniging voor de Studie over de Tempeliers en de Hospitaalridders vzw zal waarschijnlijk in de loop van 2011 verschijnen. S.H.A. levert een bijdrage voor Nederland via Jean Roefstra. De Publicatie bevat voornamelijk de teksten van de sprekers van het colloquium van 2008, aangevuld met foto’s, kaarten en schema’s.
Voor verdere informatie: De website van VSTH / Jan Hosten

 
 

Radio interview (RKK) met Jan Hosten met een bijdrage van Jean Roefstra over Tempeliers in de Lage Landen.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jan Hosten – de website van Jan Hosten